Przyznanie prawa wykonywania zawodu obywatelom państw spoza UE

Przyznawanie prawa wykonywania zawodu cudzoziemcowi
– uznawanie kwalifikacji obywatelom państw spoza UE

Podstawy prawne: art. 35 i 36 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej
(t. j. Dz.U. z 2018 r. poz. 123 z późn.zm.)

Postępowanie związane z przyznaniem prawa wykonywania zawodu cudzoziemcowi, który ukończył studia pielęgniarskie, położnicze poza UE i posiada znostryfikowany w Polsce dyplom

Ww. cudzoziemiec ubiegający się o przyznanie prawa wykonywania zawodu musi odbyć staż adaptacyjny. Cudzoziemiec powinien w pierwszej kolejności złożyć wniosek o przyznanie ograniczonego prawa wykonywania zawodu pielęgniarki/ pielęgniarza/ położnej/ położnego osobie nie będącej obywatelem państwa członkowskiego UE oraz wpisanie do okręgowego rejestru.

Do wniosku powinien załączyć:

• Dokument potwierdzający nostryfikację, uznanie dyplomu/świadectwa w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędny z dyplomem/ świadectwem ukończenia polskiej szkoły wraz z dyplomem i jego tłumaczeniem dokonanym przez tłumacza przysięgłego – oryginał do wglądu (potwierdzone za zgodność z oryginałem przez pracownika OIPiP).
• Zaświadczenie o stanie zdrowia pozwalającym wykonywać zawód, wydane przez lekarza medycyny pracy.
• Dwa zdjęcia.
• Dokument tożsamość do wglądu.
• Urzędowe poświadczenie znajomości języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej, wydane na podstawie ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim – certyfikat znajomości języka polskiego wydawany jest przez Państwową Komisję do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego po zdaniu przez cudzoziemca egzaminu ze znajomości języka polskiego (egzamin jest odpłatny). Szczegółowe informacje dotyczące m.in. ww. egzaminu, miejscach przeprowadzania egzaminów, wysokości opłat za egzamin i dane kontaktowe do ww. Komisji dostępne są na stronie www.certyfikatpolski.pl.

W przypadku spełnienia przez cudzoziemca warunków wymaganych w celu przyznania ograniczonego prawa wykonywania zawodu okręgowa rada pielęgniarek i położnych podejmuje uchwałę o przyznaniu ograniczonego prawa wykonywania zawodu oraz na jej podstawie dokonuje wpisu do okręgowego rejestru pielęgniarek albo do rejestru położnych i wydaje dokument ograniczonego prawa wykonywania zawodu.

Następnie okręgowa rada pielęgniarek i położnych w drodze uchwały, uwzględniając wnioski zgłoszone przez pielęgniarki i położne, kieruje – na obszarze swojego działania – pielęgniarki i położne, którym przyznała ograniczone prawo wykonywania zawodu i które wpisała na listę członków izby, do podmiotów organizujących staż.

Staż adaptacyjny może być odbywany aktualnie przez cudzoziemców na podstawie przepisów zawartych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 25 października 2016 r. w sprawie stażu adaptacyjnego dla cudzoziemców ubiegających się o przyznanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej (Dz. U. poz. 1792) i trwa 6 miesięcy.

Staż adaptacyjny może być odbywany w podmiocie leczniczym, który spełnia warunki określone w ww. rozporządzeniu. Zgodnie bowiem z powyższym rozporządzeniem staż adaptacyjny, w tym staż cząstkowy, odbywa się w podmiocie leczniczym, który spełnia następujące warunki:

1. udziela świadczeń zdrowotnych w zakresie umożliwiającym zrealizowanie co najmniej jednego programu stażu cząstkowego przez pielęgniarkę lub położną;
2. zatrudnia pielęgniarki lub położne posiadające kwalifikacje i doświadczenie, o których mowa w § 9 ust. 1 rozporządzenia:
   (koordynator stażu – posiada licencjat pielęgniarstwa lub położnictwa lub tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo, lub średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka lub położna i specjalizację w wybranej dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa oraz co najmniej 5-letni staż pracy w zawodzie pielęgniarki lub położnej)
   i § 10 ust. 1 rozporządzenia:
   (opiekun stażu – posiada specjalizację lub ukończył kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa właściwej dla realizacji stażu cząstkowego lub posiada co najmniej 5-letni staż pracy w zawodzie związanym z daną dziedziną oraz jest zatrudniony w podmiocie organizującym staż na warunkach umożliwiających realizację przez pielęgniarkę lub położną programu stażu cząstkowego),
3. posiada zaplecze diagnostyczno-terapeutyczne zapewniające realizację treści merytorycznych ramowego programu w sposób i w czasie określonych w rozporządzeniu;
4. zawarł umowy z innymi podmiotami leczniczymi spełniającymi warunki, o których mowa w pkt 1-3, w celu umożliwienia zrealizowania przez pielęgniarkę lub położną, w ramach oddelegowania, tej części ramowego programu, której realizacji nie może zapewnić w zakresie udzielanych przez siebie świadczeń zdrowotnych.

Odbycie stażu adaptacyjnego nie wymaga posiadania zezwolenia na pracę i zwalnia z obowiązku odbycia przeszkolenia po przerwie w wykonywaniu zawodu.

Po odbyciu stażu podmiot leczniczy organizujący staż, na podstawie pozytywnie zaliczonego stażu, wydaje pielęgniarce lub położnej zaświadczenie o odbyciu stażu, a kopię zaświadczenia przekazuje w terminie 14 dni od dnia zaliczenia stażu, okręgowej radzie pielęgniarek i położnych, która skierowała pielęgniarkę lub położną do odbycia stażu.

Po otrzymaniu przez ORPIP kopii zaświadczenia o odbyciu stażu adaptacyjnego przez cudzoziemca możliwe jest przyznanie mu pełnego prawa wykonywania zawodu. W tym celu powinien on złożyć wniosek o przyznanie pełnego prawa wykonywania zawodu pielęgniarki, pielęgniarza/ położnej, położnego osobie nie będącej obywatelem państwa członkowskiego UE oraz wpisanie do okręgowego rejestru.

Do wniosku o przyznanie pełnego prawa wykonywania zawodu cudzoziemiec powinien dodatkowo dołączyć:

• Zaświadczenie o wykonywaniu zawodu pielęgniarki/ położnej na podstawie przepisów w Państwie, w którym dotychczas cudzoziemiec wykonywał zawód. (Jeżeli cudzoziemiec nie wykonywał zawodu w swoim Państwie powinien złożyć pisemne oświadczenie, że nie wykonywał zawodu);
• Zaświadczenie odpowiedniego organu Państwa, którego jest obywatelem, że nie został pozbawiony prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone i nie toczy się przeciwko niemu postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu;
• Zezwolenie na pobyt stały albo inny dokument stwierdzający uprawnienie do przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  (Okręgowa rada pielęgniarek i położnych może przyznać prawo wykonywania zawodu na czas określony cudzoziemcowi nieposiadającemu zezwolenia na pobyt stały, który spełnia warunki określone w 35 ust. 1 pkt 2-8 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej). W takiej sytuacji prawo wykonywania zawodu może być wydane na okres nie dłuższy niż okres, na który osoba wnioskująca posiada uprawnienie do przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• Kopia zaświadczenia o ukończeniu stażu adaptacyjnego – oryginał do wglądu.

Jeżeli cudzoziemiec ukończył studia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł licencjata pielęgniarstwa lub licencjata położnictwa (lub magistra na tych kierunkach) składa tylko wniosek o przyznanie pełnego prawa wykonywania zawodu wraz z dokumentami wymaganymi na gruncie art. 35 ust. 1 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej z uwzględnieniem poniższych odrębności:

• Zamiast zaświadczenia o nostryfikacji ww. cudzoziemiec składa kopię dyplomu ukończenia polskiej szkoły pielęgniarskiej lub odpowiednio polskiej szkoły położnych;
• Ww. cudzoziemiec nie ma obowiązku odbycia stażu adaptacyjnego;
• Ww. cudzoziemiec powinien także dołączyć certyfikat znajomości języka polskiego wydany przez Państwową Komisję do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego, pomimo że ukończył szkołę pielęgniarską/ położnych w Polsce. Cudzoziemiec, który ukończył studia w języku polskim np. na kierunku pielęgniarstwo, położnictwo może otrzymać ww. certyfikat bez konieczności zdawania egzaminu po złożeniu stosownego wniosku i uiszczeniu opłaty za wydanie certyfikatu (na podstawie art. 11a ust. 4 ustawy o języku polskim).

W przypadku spełnienia przez cudzoziemca warunków wskazanych w zapisach ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej okręgowa rada pielęgniarek i położnych podejmuje uchwałę o przyznaniu cudzoziemcowi prawa wykonywania zawodu (pełnego) na stałe lub na czas określony.

Nostryfikacja dyplomów ukończenia studiów wyższych
pielęgniarskich, położniczych

1. Dotyczy:

1. Obywateli polskich, którzy ukończyli szkoły pielęgniarskie, położnych na poziomie szkół wyższych w innym państwie niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, np. w USA, którzy ubiegają się o stwierdzenie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej w Polsce na podstawie art. 28 albo 31 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej;
2. Cudzoziemców ubiegających się o przyznanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej w Polsce, którzy nie ukończyli szkoły pielęgniarskiej, położnych na poziomie studiów wyższych w Polsce.

2. Podstawa prawna:

Postępowanie nostryfikacyjne reguluje rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 28 września 2018 r. w sprawie nostryfikacji dyplomów ukończenia studiów za granicą oraz potwierdzania ukończenia studiów na określonym poziomie (Dz. U. z 2018 r. poz. 1881).

3. Zarys ogólny procedury nostryfikacyjnej:

W aktualnym stanie prawnym postępowanie nostryfikacyjne prowadzi uczelnia posiadająca kategorię naukową A+, A albo B+ w dyscyplinie, której dotyczy wniosek.

Nostryfikacja jest przeprowadzana przez radę jednostki organizacyjnej polskiej uczelni wyższej uprawnionej do nadawania stopnia doktora w dziedzinie nauk o zdrowiu, prowadzącej kształcenie w zakresie pielęgniarstwa i dotyczy jedynie zagranicznych dyplomów ukończenia wyższych szkół pielęgniarskich np. Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.

Osoba ubiegająca się o uznanie dyplomu ukończenia studiów za granicą za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu składa wniosek do ww. wybranej uczelni. Do wniosku należy dołączyć dyplom ukończenia studiów uzyskany za granicą oraz dokumenty umożliwiające ocenę przebiegu studiów, uzyskiwanych efektów uczenia się i czasu trwania studiów oraz świadectwo, dyplom lub inny dokument, na podstawie którego osoba ta została przyjęta na studia oraz oświadczenie o miejscu i dacie urodzenia. Dokumenty, o których mowa powyżej, mogą być złożone w postaci kopii poświadczonych za zgodność z oryginałem przez uczelnię nostryfikującą. Uczelnia nostryfikująca może, po przeprowadzeniu oceny formalnej wniosku, zażądać od wnioskodawcy przedłożenia tłumaczenia zwykłego na język polski dokumentów, o których mowa powyżej.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach uczelnia nostryfikująca może zażądać od wnioskodawcy przedłożenia tłumaczenia na język polski dokumentów umożliwiających ocenę przebiegu studiów, uzyskiwanych efektów uczenia się i czasu trwania studiów, sporządzonego i poświadczonego przez tłumacza przysięgłego albo sporządzonego przez zagranicznego tłumacza i poświadczonego przez właściwego konsula Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczelnia nostryfikująca porównuje program studiów, uzyskiwane efekty uczenia się i uprawnienia zawodowe, realizowane praktyki zawodowe oraz czas trwania studiów z programem studiów, uzyskiwanymi efektami uczenia się i uprawnieniami zawodowymi, realizowanymi praktykami zawodowymi oraz czasem trwania podobnych studiów prowadzonych w tej uczelni. W przypadku stwierdzenia różnic w programie studiów, efektach uczenia się lub czasie trwania studiów uczelnia nostryfikująca może zobowiązać osobę ubiegającą się o nostryfikację dyplomu do złożenia określonych egzaminów lub odbycia praktyk zawodowych.

Uczelnia nostryfikująca uznaje albo odmawia uznania dyplomu ukończenia studiów za granicą za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku spełniającego wymagania formalne. Następnie pielęgniarce położnej zostaje wydane odpowiednie zaświadczenie.

Za przeprowadzenie postępowania nostryfikacyjnego wnioskodawca musi uiścić opłatę. Maksymalna wysokość opłaty wynosi 50% wynagrodzenia profesora. Uczelnia ustala warunki i tryb zwalniania z opłaty. Wszelkie szczegółowe informacje dotyczące powyższych kwestii pielęgniarka, położna może uzyskać w uczelni wyższej, która przeprowadza postępowanie nostryfikacyjne.

Kwestia przyznania prawa wykonywania zawodu pielęgniarkom z Ukrainy, które posiadają kwalifikacje bakalawra uzyskane na uczelni ukraińskiej, a następnie ukończyłyby studia magisterskie na kierunku pielęgniarstwo w Polsce

Okręgowa rada pielęgniarek i położnych może przyznać prawo wykonywania zawodu pielęgniarkom z Ukrainy, które legitymują się dyplomem bakalawra, a następnie ukończyły studia magisterskie na kierunku pielęgniarstwo, ale wyłącznie na podstawie znostryfikowanego dyplomu studiów pierwszego stopnia. Sam dyplom magisterski nie stanowi wystarczającej podstawy do wydania prawa wykonywania zawodu.

Co to oznacza: Aby uzyskać prawo wykonywania zawodu ww. osoba musi w OIPiP (pomimo posiadania polskiego dyplomu magisterskiego) dodatkowo przedstawić zaświadczenie o nostryfikacji ukraińskiego dyplomu bakalawra.

W powyższym przypadku z uwagi na ukończenie studiów magisterskich na kierunku pielęgniarstwo w Polsce cudzoziemiec nie musi już odbywać stażu adaptacyjnego.

Kwestia przyznawania prawa wykonywania zawodu pielęgniarkom z Ukrainy, które ukończyły w Polsce studia pomostowe

NRPiP stoi na stanowisku, że studia pomostowe przeznaczone są wyłącznie dla pielęgniarek, które uzyskały dyplom szkoły pielęgniarskiej w Polsce. Instytucja tzw. studiów pomostowych dla pielęgniarek (i analogicznie w przypadku położnych) została przewidziana dla pielęgniarek, które posiadają świadectwo dojrzałości i ukończyły liceum medyczne lub szkołę policealną albo szkołę pomaturalną, kształcącą w zawodzie pielęgniarki w Polsce (art. 52 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej). Celem wprowadzenia studiów pomostowych było umożliwienie polskim pielęgniarkom, które uzyskały wykształcenie pielęgniarskie w poprzednim systemie kształcenia uzyskania w drodze studiów uzupełniających wykształcenia na poziomie studiów pielęgniarskich pierwszego stopnia (licencjat).

W związku z powyższym w opinii NRPiP na studia pomostowe nie powinny zostać przyjmowane osoby będące obywatelami Ukrainy, które ukończyły tamtejsze szkoły pielęgniarskie, a następnie wykonywały zawód pielęgniarki na Ukrainie. Wobec powyższego dyplom ukończenia przez Ukraińską pielęgniarkę studiów pomostowych jako uzyskany niezgodnie z ww. przepisami nie może być uznany za dyplom spełniający wymóg z art. 35 ust. 1 pkt 5 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, co skutkować powinno podjęciem przez ORPiP uchwały o odmowie przyznania prawa wykonywania zawodu pielęgniarki ww. osobie.